آیا عشق در تمام عالم وجود دارد یا فقط مختص انسان است؟
از آنجا كه همه هستی دارای حیات و شعور و كمال جو است، عشق در تمام عالم هستی ، وجود دارد. این عشق در انسان ـ كه دارای حیات و شعور برتر است ـ از شدت بیشتری برخوردار است؛ ولی بر اساس ارتباط معرفت و عشق و اسباب آن، عشق در همه عالم جریان دارد. (1)
آتش نی، جوشش می، بدایع طبیعت، كشش اجزای هم جنس به یكدیگر و پیوند و تركیب اضداد از جلوه های عشق است؛ جاذبه ای كه جزء را به سوی كل می راند و میان اشیا و پدیده ها، تناسب، هم سنخی و انضمام می آفریند.
عشق جوشد بحر را مانند ریگ
عشق ساید كوه را مانند ریگ
عشق بشكافد فلك را صد شكاف
عشق لرزاند زمین را از گزاف (2)
داستان عشق انسان، داستان دیگری است، زیرا به رغم ژرفا و گستردگی ادراكش، داعیه های خیالی و وهمی او همواره با عقل و ذات او درگیر است و مزاحمانی از قوای شهوی و غضبیه بر سر راه قرار دارد. باید دستی از غیب برون آید و عشق انسان را هدایت كند و راه وصول عشق را به او بنمایاند. فرستادن رسولان و كتاب های آسمانی برای همین جهت است تا عشق حقیقی و راستین را از عشق مجازی و دروغین باز شناساند و آدمی را در عشق و عاشقی اش مدد رساند. (3) كلام پیامبران، بوی گلی است كه انسان را به سمت گلستان می برد.
این سخن هایی كه از عقل كل است
بوی گلزار و سرو و سنبل است
بوی گل دیدی كه آنجا گل نبود
جوش مل دیدی كه آنجا مل نبود (4)
پی نوشتها:
1- ر. ك: اسفار الاربعة، ج 7، فصل 15.
2- مثنوی معنوی، دفتر 5، ابیات 2735 و 2736.
3- ر. ك: صدرالدین محمد شیرازی: عرفان و عارف نمایان، ص 120.
4- مثنوی معنوی، دفتر 1، ابیات 1898-1999.